ભારતમાં જૂન અને ઓગસ્ટ વચ્ચે તાપમાન સામાન્ય કરતા ઘણું વધારે રહ્યું હતું. એક રિપોર્ટ અનુસાર જૂન અને ઓગસ્ટ વચ્ચેના ક્વાર્ટરમાં 1970 પછી સૌથી વધુ ગરમી પડી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, દેશની એક તૃતીયાંશ વસ્તી (42 કરોડથી વધુ) એ ઓછામાં ઓછા સાત દિવસ સુધી ખતરનાક ગરમીનો સામનો કરવો પડ્યો.
આ રિપોર્ટ અમેરિકા સ્થિત ક્લાઈમેટ સેન્ટ્રલના ક્લાઈમેટ સાયન્ટિસ્ટોએ તૈયાર કર્યો છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વાતાવરણમાં ફેરફારને કારણે આ ત્રણ મહિનાના 29 દિવસોમાં તાપમાન સામાન્ય કરતા ત્રણ ગણું વધારે રહ્યું.
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જૂનથી ઓગસ્ટ 2024 1970 પછીનું બીજું સૌથી ગરમ ક્વાર્ટર હતું. આ સમયગાળા દરમિયાન, દક્ષિણ એશિયામાં મોટાભાગના ભારતીય લોકોએ હવામાન પરિવર્તનને કારણે ઊંચા તાપમાનનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં બે કરોડથી વધુ લોકોને ઓછામાં ઓછા 60 દિવસ સુધી આકરી ગરમીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
વૈશ્વિક સ્તરે, બે અબજ લોકોએ 30 દિવસ કે તેથી વધુ સમય સુધી ખતરનાક ગરમીનો સામનો કર્યો. આ સામાન્ય કરતાં ત્રણ ગણું વધારે છે. જળવાયુ પરિવર્તનની અસરને કારણે ભારતના વિવિધ શહેરોમાં તાપમાન ખૂબ જ ઉંચુ રહ્યું હતું.
આમાં તિરુવનંતપુરમ, વસઈ-વિરાર, કાવારત્તી, થાણે, મુંબઈ અને પોર્ટ બ્લેર જેવા શહેરો ગરમીથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત થયા હતા. ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે આ શહેરોમાં લોકોને 70 દિવસથી વધુ સમય સુધી તીવ્ર ગરમીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો, જે સામાન્ય કરતા ત્રણ ગણો વધારે છે.
ઉનાળાના દિવસોમાં વધારો
રિપોર્ટ અનુસાર, મુંબઈમાં જૂનથી ઓગસ્ટ વચ્ચે 54 દિવસ સુધી તીવ્ર ગરમીનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. દિલ્હી અને કાનપુર જેવા શહેરોમાં આ સંખ્યા વધુ હતી અને આ સમયગાળા દરમિયાન સરેરાશ તાપમાન 39 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ હતું. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઊંચા તાપમાનને કારણે વિશ્વભરના અબજો લોકોના સ્વાસ્થ્ય પર અસર થઈ રહી છે.
ક્લાઈમેટ એન્ડ સસ્ટેનેબિલિટી ઈનિશિએટિવના એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર વૈભવ પ્રતાપ સિંહ કહે છે કે ક્લાઈમેટ ચેન્જની અસર હવે લોકોના સ્વાસ્થ્ય અને તેમના બિઝનેસ પર સ્પષ્ટપણે થઈ રહી છે. જેના કારણે દર વર્ષે પૂર, દુષ્કાળ અને ગરમીના મોજાની ઘટનાઓ વધી છે. જેની અસર જનજીવન પર પડી રહી છે.
અલ નીનો અસર અને માનવીય વાતાવરણમાં થતા પરિવર્તનની સંયુક્ત અસરને કારણે 2023-24માં સમગ્ર વિશ્વમાં ભારે હવામાનની સ્થિતિ જોવા મળે તેવી શક્યતા છે. જાન્યુઆરી-ઓગસ્ટના સમયગાળા દરમિયાન વૈશ્વિક તાપમાન 1991-2020ના તાપમાન કરતાં 0.70 ડિગ્રી સેલ્સિયસ નોંધાયું હતું. એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે વર્ષ 2024 રેકોર્ડ પર સૌથી ગરમ વર્ષ બની શકે છે.
ભારતે આ ઉનાળામાં 536 હીટવેવ દિવસોનો અનુભવ કર્યો, જે 14 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે, ભારતના હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, ઉત્તરપશ્ચિમ ક્ષેત્રે 1901 પછી જૂન સૌથી ગરમ નોંધ્યું છે. દેશમાં જૂન મહિનામાં 181 હીટવેવ દિવસો નોંધાયા હતા, જે 2010 પછી સૌથી વધુ છે.
રાજસ્થાનના કેટલાક વિસ્તારોમાં તાપમાન 50 ડિગ્રી સેલ્સિયસને પાર કરી ગયું હતું, જ્યારે ઘણા વિસ્તારોમાં રાત્રિનું તાપમાન 35 ડિગ્રીની આસપાસ રહ્યું હતું. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, દિલ્હીમાં 13 મેથી સતત 40 દિવસ સુધી તાપમાન 40 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર રહ્યું, જેના કારણે આ વર્ષે ગરમીથી સંબંધિત 60 લોકોના મોત થયા છે.
