દિલ્હીની સત્તા યુપીની આ 31 બેઠકો પર ટકેલી છે, ઉલટફેર થશે તો શું ભાજપની રમત બગડશે?

ઉત્તર પ્રદેશની 80 લોકસભા બેઠકોમાંથી 31 બેઠકો પર જીતનું અંતર એક લાખથી પણ ઓછું છે. રાજ્યમાં ભાજપે ૬૪ બેઠકો જીતી હતી. ચાર બેઠકો એવી છે જ્યાં હાર-જીતનું માર્જિન દસ હજારથી પણ ઓછું હતું. આ વખતે કોંગ્રેસ-સપા એક સાથે ચૂંટણી મેદાનમાં ઉતર્યા છે. અખિલેશ યાદવે પોતાના મુસ્લિમ-યાદવ સમીકરણને સાથે રાખીને પીડીએ ફોર્મ્યુલા ચલાવી છે.

રાજકારણમાં એક કહેવત છે કે દિલ્હીની સત્તાનો રસ્તો ઉત્તર પ્રદેશમાંથી પસાર થાય છે. દેશમાં સૌથી વધુ ૮૦ બેઠકો તેની પાસે છે તેમ કહેવા પાછળ એક મજબૂત તર્ક છે. પંડિત જવાહરલાલ નહેરુથી લઈને ઈન્દિરા ગાંધી, અટલ બિહારી વાજપેયી અને નરેન્દ્ર મોદી યુપીથી વડાપ્રધાન બન્યા. આ જ કારણ છે કે ભાજપના નેતૃત્વવાળા એનડીએ અને કોંગ્રેસના નેતૃત્વવાળા ભારત ગઠબંધન બંનેએ લોકસભા ચૂંટણીમાં ઉત્તર પ્રદેશમાં સંપૂર્ણ તાકાત લગાવી દીધી છે. આ વખતે યુપીમાં આકરો મુકાબલો માનવામાં આવી રહ્યો છે. રાજ્યમાં અઢી ડઝન લોકસભા બેઠકો છે, જેના પર દેશની સત્તા ટકેલી છે. આ બેઠકો પર કેટલાક મતો ૨૦૨૪ ની ચૂંટણીના ભાજપના રાજકીય અંકગણિતને અસ્વસ્થ કરી શકે છે.

ઉત્તર પ્રદેશની 80 લોકસભા બેઠકોમાંથી 31 બેઠકો એવી છે જ્યાં 2019ની ચૂંટણીમાં જીત કે હારનું માર્જિન એક લાખ કે તેથી ઓછું હતું. આ બેઠકો પર કેટલાક મતોની હિલચાલ તમામ ગણિતને નારાજ કરી શકે છે કારણ કે લોકસભાની ચૂંટણીમાં એક લાખ મતોનું માર્જિન બહુ વધારે નથી. યૂપીમાં એનડીએ વિરુદ્ધ ભારત ગઠબંધન વચ્ચે સીધી ટક્કર જોવા મળી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં બસપા પ્રમુખ માયાવતી લોકસભાની ચૂંટણીને ત્રિકોણીય બનાવવાની કવાયતમાં છે, પરંતુ સફળ થાય તેમ લાગતું નથી.

2019ની ચૂંટણીમાં યુપીમાં ભાજપને 80માંથી 64 બેઠકો મળી હતી, જ્યારે સપાને 5, બસપાને 10 અને કોંગ્રેસને એક બેઠક મળી હતી. ગત ચૂંટણીના પરિણામોનું વિશ્લેષણ કરીએ તો 31 બેઠકો પર જીત અને હારનું માર્જિન એક લાખ મત કે તેથી ઓછું હતું. 31 બેઠકોમાં નજીવી સરસાઈથી 22 બેઠકો ભાજપે, છ બસપા, બે સપા અને એક બેઠક અપના દળ (એસ)ને મળી હતી. આવી સ્થિતિમાં જો મતદારો આ બેઠકો પર રાજકીય વળાંક બદલે છે તો ભાજપને સૌથી વધુ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડશે અને તે પછી માયાવતી તણાવ પેદા કરી શકે છે.

ગત લોકસભાની ચૂંટણીમાં હાર-જીતનું માર્જિન દસ હજારથી ઓછું હતું એવી ચાર બેઠકો એવી છે કે જેમાં બે બેઠકો એવી છે જ્યાં પાંચ હજારથી પણ ઓછું માર્જિન હતું. આ સિવાય 5 બેઠકો છે, જેમાં જીતનું માર્જિન 10 હજારથી 20 હજાર વચ્ચે હતું. લોકસભાની સાત બેઠકો એવી છે જ્યાં હાર-જીતનું અંતર ૨૦ હજારથી ૫૦ હજાર વચ્ચે હતું. આ સિવાય રાજ્યની 15 લોકસભા સીટો પર જીત અને હારનો તફાવત 50 હજારથી લઈને એક લાખ સુધી રહ્યો.

10 હજારથી ઓછા માર્જિન સાથે 4 બેઠકો હતી

યુપીની મછલીશહર લોકસભા સીટ પર માર્જિન સૌથી ઓછું હતું. ભાજપે આ બેઠક પર માત્ર ૧૮૧ મતોના અંતરથી જીત મેળવી હતી. 2019માં મચ્છલીશહર અને મેરઠ સીટ પર જીત અને હારનું માર્જિન 5 હજારથી ઓછું હતું. બંને બેઠકો ભાજપે જીતી હતી. આ સિવાય 5થી 10 હજાર વચ્ચે જીતના માર્જિનવાળી સીટો મુઝફ્ફરનગર અને શ્રાવસ્તી સીટ હતી. મુઝફ્ફરનગર બેઠક પર ભાજપે 6526 મતોથી જીત મેળવી હતી, જ્યારે બસપાએ શ્રાવસ્તી બેઠક પર 5320 મતોથી વિજય મેળવ્યો હતો. આ રીતે 10 હજારથી ઓછા માર્જિનવાળી સીટો પર નજર કરીએ તો ત્રણ ભાજપ પાસે અને એક બસપા પાસે છે.

શું સરકાર બળજબરીથી ખાનગી જમીન મેળવી શકે છે, મિલકત માલિક પાસે કેટલા અધિકાર છે?

10 હજારથી 50 હજારના તફાવતવાળી બેઠકો

રાજ્યની પાંચ લોકસભા બેઠકો પર જીત અને હારનું અંતર 10,000થી 20,000 ની વચ્ચે હતું. કન્નૌજને 12,353 મતોનું માર્જિન મળ્યું હતું, જ્યારે ચંદૌલીને 13,959 મતોનું માર્જિન મળ્યું હતું. એ જ રીતે સુલતાનપુરમાં 14,526, બલિયામાં 15,519 અને બદાયૂંમાં 18,454 ભાજપનો વિજય થયો હતો. આ પાંચેય બેઠકો ભાજપે જીતી હતી, જેમાં 10,000 થી 20,000 રૂપિયા વચ્ચેનો તફાવત હતો.

લોકસભાની સાત બેઠકો પર 2019માં જીત અને હારનું માર્જિન 20,000થી 50,000 મતોની વચ્ચે હતું. આ તફાવત સહારનપુરમાં 22,417, બાગપતમાં 23,502, ફિરોઝાબાદમાં 28,781, બસ્તીમાં 30,354, સંત કબીર નગરમાં 35,749, કૌશામ્બીમાં 38,722 અને ભદોહીમાં 43,615 મત પડ્યા હતા. આમાંથી છ બેઠકો ભાજપે જીતી હતી, જ્યારે એક બેઠક બસપાને મળી હતી.

50 હજારથી એક લાખ મત સાથેની બેઠકો

2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં 15 સીટો પર જીત અને હારનું અંતર 50 હજારથી એક લાખ વચ્ચે હતું. અમેઠી બેઠક પર 55,120 મતોનો તફાવત હતો. એ જ રીતે બાંદાને 58,938 મત, રોબર્ટ્સગંજ 54,336, કૈરાના 92,160, બિજનૌરને 69,941, મુરાદાબાદ 97,878, અમરોહા 63,248, મૈનપુરીને 94,389, મોહનલાલગંજ 90,229, ઇટાવાને 64,437, ફૈઝાબાદમાં 65,477, આંબેડકર નગર 95,887, જૌનપુર 80,936, સીતાપુર 1,00,833 અને મિસ્રિપુરમાં 1,00,672 મતોનું માર્જિન હતું. 50,000-1 લાખ મતોના માર્જિનવાળી 15 બેઠકોમાંથી ભાજપ પાસે 8, બસપા પાસે 4, સપા પાસે 2 અને અપના દળ (એસ) એક બેઠક છે.

શું સપાએ ભાજપની રમત બગાડી?

મોદી લહેર પર સવાર થઈને ભાજપ 2014માં યૂપીમાં 80માંથી 71 સીટ જીતવામાં સફળ રહી હતી અને 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં સપા-બસપા ગઠબંધન છતાં 62 સીટ જીતવામાં સફળ રહી હતી. બંને ચૂંટણીમાં ભાજપના સાથી પક્ષ અપના દળ (એસ)ને બે-બે બેઠકો મળી હતી. છેલ્લી બે ચૂંટણીથી વિપક્ષ કોઈ ખાસ કરિશ્મા દેખાડી શક્યો નથી, પરંતુ આ વખતે કોંગ્રેસ-સપાએ સાથે મળીને ચૂંટણી મેદાનમાં ઝંપલાવ્યું છે. અખિલેશ યાદવે પોતાના મુસ્લિમ-યાદવ સમીકરણને સાથે રાખીને પીડીએ ફોર્મ્યુલા રમી છે, જેનો અર્થ થાય છે પછાત-દલિત-લઘુમતી. એટલું જ નહીં આ ચૂંટણીમાં સપાએ બિન યાદવ ઓબીસી પર સૌથી વધુ દાવ ખેલ્યો છે, જેના કારણે માનવામાં આવી રહ્યું છે કે ભાજપની કોર વોટ બેંકમાં ઘૂસવાની રણનીતિ છે.

આ ત્રણ મુસ્લિમ દેશ બનશે પરમાણુ હથિયારોથી સજ્જ! અમેરિકા બેચેન

૨૦૨૪ માં યુપીમાં શું રમાશે?

રાજકીય વિશ્લેષકોના જણાવ્યા પ્રમાણે યુપીની લોકસભા બેઠકો આ વખતે સત્તાનો મિજાજ નક્કી કરવા જઈ રહી છે, કારણ કે રાજ્યમાં છેલ્લા બે વખતથી ભાજપ વધુને વધુ બેઠકો જીતી ચૂક્યું છે. આવી સ્થિતિમાં એક લાખથી ઓછા માર્જિનવાળી 31 બેઠકોથી રાજકીય પક્ષોના ધબકારા વધી રહ્યા છે, જે ભાજપ માટે વધુ ચિંતિત છે. ભાજપ પાસે 22 બેઠકો છે. આવી સ્થિતિમાં જો કેટલાક વોટ અહીંથી બીજામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે અથવા તો બીજાના ખાતામાં જાય તો ભાજપ માટે પોતાની બેઠકો બચાવવી મુશ્કેલ બની જશે. જો ભાજપને ઓછા માર્જિનવાળી બેઠકોની જાણ હોય તો સપા દરેક પરિસ્થિતિમાં પોતાનું નામ રોશન કરવા તલપાપડ છે. સપા-કોંગ્રેસ ઓછા માર્જિનવાળી બેઠકો પર સંપૂર્ણ તાકાત લગાવી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, ભાજપ આ બેઠકો જાળવી રાખવામાં કેવી રીતે સફળ થાય છે?