ઇમિગ્રેશન અને ફોરેનર્સ બિલ 2025 કાયદો બન્યા પછી, કેન્દ્ર સરકાર પાસે વિદેશીઓની અવરજવર અંગે વધુ સત્તાઓ હશે. આમાં પ્રવેશને પ્રતિબંધિત કરવાની, પ્રસ્થાનને અટકાવવાની અને ચોક્કસ વિસ્તારોમાં પ્રવેશને પ્રતિબંધિત કરવાની સત્તાનો સમાવેશ થાય છે.
ઘૂસણખોરી અને ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રેશનને રોકવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે લોકસભામાં મંગળવારે ઇમિગ્રેશન અને ફોરેનર્સ બિલ 2025 રજૂ કરવામાં આવ્યું. અમિત શાહ તરફથી ગૃહ રાજ્યમંત્રી નિત્યાનંદ રાયે બિલ રજૂ કરતાં કહ્યું કે કોઈને પણ દેશમાં પ્રવેશતા અટકાવવા માટે આ બિલ લાવવામાં આવ્યું નથી, પરંતુ આ બિલનો હેતુ એ છે કે કોઈપણ વિદેશી જે ભારતમાં આવે છે તે અહીંના નિયમોનું પાલન કરીને જ આવે. કોંગ્રેસના સાંસદ મનીષ તિવારી અને ટીએમસીના સૌગત રોયે બિલનો વિરોધ કર્યો છે.
શા માટે લાવવામાં આવ્યું બિલ?
આ બિલનો હેતુ ભારતના ઇમિગ્રેશન નિયમોને આધુનિક બનાવવાનો અને મજબૂત કરવાનો છે. આ બિલ ભારતમાં એન્ટર કરવા અને અહીંથી બહાર જતા વ્યક્તિઓના સંબંધમાં પાસપોર્ટ અથવા અન્ય મુસાફરી દસ્તાવેજોની જરૂરિયાતો અને વિદેશીઓ સંબંધિત બાબતોનું નિયમન કરવાની સત્તા કેન્દ્ર સરકારને આપશે. આમાં વિઝા અને રજીસ્ટ્રેશનની જરૂરિયાતો અને તેનાથી સંબંધિત બાબતોનો સમાવેશ થાય છે.
ઇમિગ્રેશન સાથે જોડાયેલું આ બિલ દેશની સુરક્ષાના સંદર્ભમાં ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે. આ બિલમાં, કાનૂની દરજ્જો સાબિત કરવાની જવાબદારી રાજ્યને બદલે વ્યક્તિને આપી દેવામાં આવી છે. આ બિલ સ્પષ્ટપણે ભારતની રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા, સાર્વભૌમત્વ અથવા અખંડિતતા માટે ખતરો ગણાતા કોઈપણ વિદેશી નાગરિકના પ્રવેશ અથવા રોકાણ પર પ્રતિબંધ લગાવે છે. સાથે જ તે બધા વિદેશીઓ માટે આગમન સમયે રજીસ્ટ્રેશન કરાવવું ફરજિયાત બનાવે છે અને તેમની હિલચાલ, નામ બદલવા અને સંરક્ષિત અથવા પ્રતિબંધિત વિસ્તારોમાં પ્રવેશ પર સખત પ્રતિબંધ મૂકે છે. આ ઉપરાંત, શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ, હોસ્પિટલો અને નર્સિંગ હોમ જેવી સંસ્થાઓએ ઇમિગ્રેશન અધિકારીઓને વિદેશી નાગરિકોની હાજરી વિશે જાણ કરવી પડશે.
નિયમો તોડવા બદલ કડક સજા
પ્રસ્તાવિત કાયદામાં ઇમિગ્રેશન નિયમોના ઉલ્લંઘન માટે કડક સજાની પણ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. માન્ય પાસપોર્ટ કે વિઝા વગર ભારતમાં ગેરકાયદેસર પ્રવેશ કરવા પર પાંચ વર્ષ સુધીની જેલ અને 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે. નકલી દસ્તાવેજોનો ઉપયોગ કરનારાઓને બે થી સાત વર્ષની જેલ અને 1 લાખ થી 10 લાખ રૂપિયાનો દંડ થઈ શકે છે. નિશ્ચિત સમયથી વધુ સમય સુધી રહેવું, વિઝાની શરતોનું ઉલ્લંઘન કરવું અથવા પ્રતિબંધિત વિસ્તારોમાં પ્રવેશ કરવો જેવા ગુનાઓ માટે ત્રણ વર્ષ સુધીની જેલ, 3 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ અથવા બંને સજા થઈ શકે છે.
યોગ્ય દસ્તાવેજો વિના વ્યક્તિઓને લાવતા-લઈ જતાં ટ્રાન્સપોર્ટને પણ જવાબદાર ગણવામાં આવશે. તેમના પર 5 લાખ રૂપિયા સુધીનો દંડ થઈ શકે છે અને જો તેઓ દંડ ન ભરે તો તેમના વાહનો જપ્ત કરી શકાય છે. જો કોઈ વિદેશીનો પ્રવેશ નકારવામાં આવે, તો ટ્રાન્સપોર્ટર પર તેમના તાત્કાલિક પ્રસ્થાનને સુનિશ્ચિત કરવાની જવાબદારી રહેશે. આ બિલમાં ઇમિગ્રેશન અધિકારીઓને વધુ સત્તાઓ પણ આપવામાં આવી છે, જેમાં વોરંટ વિના વ્યક્તિઓની ધરપકડ કરવાનો અધિકાર પણ શામેલ છે.
ચાર જૂના કાયદાઓને બદલશે
આ કાયદા પછી, કેન્દ્ર સરકાર પાસે વિદેશીઓની અવરજવર અંગે વધુ સત્તાઓ હશે. આમાં પ્રવેશને પ્રતિબંધિત કરવાની, પ્રસ્થાનને અટકાવવાની અને ચોક્કસ વિસ્તારોમાં પ્રવેશને પ્રતિબંધિત કરવાની સત્તાનો સમાવેશ થાય છે. વિદેશી નાગરિકોએ પોતાના ખર્ચે ભારત છોડવું પડશે અને ઓળખ હેતુ માટે બાયોમેટ્રિક ડેટા પ્રદાન કરવો પડશે.
પ્રસ્તાવિત કાયદો ફોરેનર્સ એક્ટ 1946, પાસપોર્ટ (ભારતમાં પ્રવેશ) એક્ટ 1920, ફોરેનર્સ રજિસ્ટ્રેશન એક્ટ 1939 અને ઇમિગ્રેશન (કેરિયર્સ લાયબિલિટી) એક્ટ 2000 સહિત ઘણા વસાહતી યુગના કાયદાઓમાં ફેરફાર કરવાનો પ્રયાસ છે. આ કાયદાઓ પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન યુદ્ધ સમયની પરિસ્થિતિઓ માટે ઘડવામાં આવ્યા હતા, જે હવે જૂના થઈ ગયા છે. સરકારનો દલીલ છે કે ઇમિગ્રેશન નિયમોને આધુનિક બનાવવા અને બિનજરૂરી જોગવાઈઓને દૂર કરવા માટે એક એકીકૃત કાયદાની જરૂર છે.
કોંગ્રેસે ઉઠાવ્યા બિલ પર સવાલ
બિલ રજૂ કરતી વખતે, ગૃહ રાજ્યમંત્રીએ એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો કે આ બિલ સંપૂર્ણપણે બંધારણીય છે અને આ વિષય સાતમી અનુસૂચિ હેઠળ આવે છે. આ બિલ ભારતમાં પ્રવેશ અને હકાલપટ્ટીના વિષય હેઠળ લાવવામાં આવ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે આ બિલ દેશની સુરક્ષા માટે ખૂબ જ જરૂરી છે. રાયે કહ્યું કે અમે આ બિલ કોઈને રોકવા માટે નથી લાવી રહ્યા પરંતુ અમે આ બિલ એટલા માટે લાવી રહ્યા છીએ કે અહીં આવનારા લોકો ભારતના કાયદાનું પાલન કરે. તેમણે કહ્યું કે હવે પણ વિદેશી વ્યક્તિ હોસ્પિટલ કે શૈક્ષણિક કેમ્પસની મુલાકાત લે તે પહેલાં માહિતી પૂરી પાડવામાં આવતી હતી, પરંતુ અત્યાર સુધી આ જોગવાઈ ઓર્ડરના રૂપમાં હતી, જેને કાયદાના રૂપમાં લાવવામાં આવી રહી છે.
નિત્યાનંદ રાય તરફથી બિલ રજૂ કરતી વખતે, કોંગ્રેસના સાંસદ મનીષ તિવારીએ બિલનો વિરોધ કર્યો અને કહ્યું કે તે મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન છે. તેમણે કહ્યું કે આ બિલ બંધારણ મુજબ નથી અને તે વિદેશી નાગરિકોના હોસ્પિટલમાં દાખલ થવા વિશે પણ વિગતો માંગે છે જે મેડિકલ એથિક્સની વિરુદ્ધ છે. તિવારીએ માંગ કરી કે આ બિલ પાછું ખેંચવું જોઈએ અથવા JPCને મોકલવું જોઈએ.
