શું આરબીઆઈના 2.1 લાખ કરોડથી અર્થવ્યવસ્થાને વેગ મળશે, આ રીતે મળશે નવી સરકારને પ્રોત્સાહન

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઇ) એ નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે સરકારને 2.1 લાખ કરોડ રૂપિયાના ડિવિડન્ડની જાહેરાત કરી છે. ચૂંટણી બાદ દેશમાં જે પણ નવી સરકાર બનશે, આ પૈસા તેના ખાતામાં જમા થઈ જશે. આવી સ્થિતિમાં, શું આરબીઆઈની આ કમાણી દેશની અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત બનાવશે?

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (આરબીઆઈ) નાણાકીય વર્ષ 2023-24 માટે કેન્દ્ર સરકારને 2.1 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ડિવિડન્ડ ચૂકવવા જઈ રહી છે. ચૂંટણી બાદ દેશમાં આવતાની સાથે જ નવી સરકારને આ ભેટ મળશે. જુલાઈમાં બજેટ રજૂ થશે ત્યારે સરકારને ખાતામાં જમા થયેલી 2.1 લાખ કરોડની રકમ મળશે, આ રીતે નવી સરકારને આવતા જ મજબૂતી મળી જશે. હવે આ રકમ અર્થતંત્રને કેવી રીતે વેગ આપશે?

આરબીઆઈએ સરકાર માટે જે ડિવિડન્ડ જાહેર કર્યું છે, તે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 ના ડિવિડન્ડ કરતા લગભગ બમણું છે. તે જ સમયે, આ તેના વચગાળાના બજેટમાં આરબીઆઈ અને અન્ય નાણાકીય સંસ્થાઓની 1.02 લાખ કરોડ રૂપિયાની આવકના અંદાજ કરતા બમણાથી વધુ છે. આવી રીતે સરકારની આવક આ કેટેગરીમાં બમણી થઈ ચૂકી છે.

દિલ્હીની સ્કૂલો સાથે બુડાપેસ્ટ કનેક્શનની ધમકી, પોલીસને મળ્યા મોટા પુરાવા!

આખરે, આરબીઆઈએ આટલી બધી કમાણી કેવી રીતે કરી?

હવે સવાલ એ છે કે ગયા વર્ષે એવું તે શું થયું કે આરબીઆઈએ એટલી કમાણી કરી કે તેણે સરકારને લગભગ બમણું ડિવિડન્ડ આપ્યું. આની પાછળ 3 મુખ્ય કારણો છે…

મજૂરી કરતા પરીવારે માનવતા મહેકાવી, સ્વજના અંગોનું દાન કર્યું, ત્રણને નવજીવન મળશે

1. નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં આરબીઆઈની કમાણી ડોલરની મજબૂતીથી થઈ હતી. આરબીઆઈએ લગભગ 250 અબજ ડોલરના અમેરિકી સરકારી બોન્ડ ખરીદ્યા હતા અને તેના પર ઘણું વ્યાજ મેળવ્યું હતું.
2. આ સિવાય 2023-24માં લગભગ આખા વર્ષ સુધી રેપો રેટ 6.5 ટકા રહ્યો હતો. આરબીઆઈને આનો લાભ મળ્યો. દેશની વ્યાપારી બેંકોની મૂડીની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે આરબીઆઈ ટૂંકા ગાળાની લોન આપે છે અને તેના પર જે વ્યાજ મળે છે તેને રેપો રેટ કહેવામાં આવે છે.જ્યારે 2022-23 દરમિયાન, રેપો રેટમાં સતત ફેરફાર થયો હતો અને તે 4% થી 6.5% સુધી પહોંચી ગયો હતો. તેથી 2023-24માં કેન્દ્રીય બેંકને તેમાંથી સ્થિર આવક થઇ હતી, જ્યારે આ વર્ષે બેંકોમાં સતત કેશ ક્રાઇસિસ જોવા મળી હતી, જેના કારણે બેંકોએ આરબીઆઇ પાસેથી વધુ લોન લીધી હતી.
3. ત્રીજું, આરબીઆઈ રૂપિયાના મૂલ્યને સંતુલિત કરવા માટે બજારમાં ડોલરનું વેચાણ કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, તે તેની ખરીદી અને વેચાણના માર્જિનથી કમાણી કરે છે. ઇટીના સમાચાર અનુસાર, જો બજારમાં 5 અબજ ડોલર રિલીઝ કરવાની જરૂર હતી, તો આરબીઆઇએ ઊંચા દરે 25 અબજ ડોલર બહાર પાડ્યા હતા અને જેવો રેટ થોડો નીચે આવ્યો કે તરત જ તેણે ફરીથી 20 અબજ ડોલરની ખરીદી કરી હતી. આ રીતે આરબીઆઈએ ડોલર હાર્વેસ્ટિંગથી કમાણી કરી હતી.

નવી સરકાર અને અર્થવ્યવસ્થા મજબૂત બનશે

આરબીઆઈના ડિવિડન્ડથી નવી સરકારને એક વખતનો વધારો મળશે. આ તેની બજેટ યોજનાને સુધારવાનું કામ કરશે. હાલની સરકાર ચૂંટણી પછી ફરી સરકાર બનાવે તો 2 લાખ કરોડ રૂપિયાનું આ બજેટ તેના મૂડીખર્ચના કુલ બજેટના લગભગ પાંચમા ભાગ જેટલું હશે. તેનાથી દેશમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને મજબૂત કરવાની સાથે સાથે સિમેન્ટ, બારની માંગ વધારવામાં પણ મદદ મળશે.

હવે જો બીજા દ્રષ્ટિકોણથી જોવામાં આવે તો ચૂંટણી બાદ સત્તા પરિવર્તન થશે તો મુખ્ય વિપક્ષી દળ કોંગ્રેસ અને તેના સહયોગી પક્ષોની સરકાર બનશે. આવી સ્થિતિમાં, સરકારને મહાલક્ષ્મી યોજના, ખેડૂતોની લોન માફી, વિદ્યાર્થીઓની એજ્યુકેશન લોન માફ અને 30 લાખ સરકારી નોકરીઓ માટે મોટા બજેટની જરૂર પડશે.

ધારો કે સરકાર સરેરાશ 6 લાખ રૂપિયાના પેકેજ પર 30 લાખ લોકોને નોકરી આપે તો આ 2.1 લાખ કરોડ રૂપિયાથી સારું બજેટ મળશે. આનાથી દેશની અંદર મોટા પાયે કન્ઝ્યુમર ગુડ્ઝની માંગમાં પણ વધારો થશે.