MODI 3.0: મોદી એક પડકાર છે અને શક્યતા પણ છે મોદી

MODI 3.0: નરેન્દ્ર મોદી ચાર વખત ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી અને ત્રણ વખત દેશના વડાપ્રધાન બન્યા હતા. આ વખતનો અનુભવ મોદી માટે અલગ છે, પરંતુ મોદી ટીકાના પરંપરાગત તાંતણા તોડીને રસ્તો શોધવા માટે પણ જાણીતા છે.

1998માં જ્યારે કેશુભાઇ પટેલના નેતૃત્વમાં ગુજરાતમાં ભાજપની સરકાર બની ત્યારે થોડા જ સમયમાં વસ્તુઓ હાથમાંથી સરકી જવા લાગી હતી. સરકાર અસ્થિર અને અલોકપ્રિય બની ગઈ. 2001 સુધીમાં નેતૃત્વ પરિવર્તન કરવું પડ્યું અને આ પહેલીવાર હતું જ્યારે સંગઠનના સક્રિય સૈનિકને સત્તાની કમાન સોંપવામાં આવી. નરેન્દ્ર મોદીને ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા.

MODI 3.0: આ પછી મોદીએ પાછું વળીને જોયું નહીં. 2002માં રાજ્યમાં એવું ઘણું બધું બન્યું જેની સમગ્ર દુનિયાએ નોંધ લીધી અને પછી વિધાનસભાની ચૂંટણી યોજાઈ જેમાં ભાજપને મજબૂત જનાદેશ આપવામાં આવ્યો. મોદી 182 બેઠકોની 10મી વિધાનસભામાં 127 બેઠકો જીતીને ફરી ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી બન્યા હતા. આ વલણ ૨૦૦૭ અને ૨૦૧૨ માં પુનરાવર્તિત થયું હતું.

2012માં મતગણતરી બાદ જ્યારે નરેન્દ્ર મોદી 114 બેઠકોની સ્પષ્ટ બહુમતી સાથે અમદાવાદમાં પાર્ટી કાર્યાલયથી લોકોને સંબોધી રહ્યા હતા ત્યારે સંબોધનની ભાષા હિન્દી હતી અને એ વાત સ્પષ્ટ હતી કે મોદી વાસ્તવમાં ગુજરાતને નહીં પરંતુ દેશને સંબોધિત કરી રહ્યા છે.

MODI 3.0: દિલ્હીમાં બેસીને ઘણાને લાગ્યું કે મોદી જે વિવાદોનું જે મોટું પોટલું માથે ઊંચકી રહ્યા છે તે દિલ્હીને તેમના માટે અસ્પૃશ્ય બનાવી દેશે. પાર્ટીમાં જ ઘણા વિરોધાભાસ અને મડાગાંઠો હતી. અડવાણીની પકડ નબળી પડી ગઈ હતી. ગડકરી અને રાજનાથ પાર્ટીના સંગઠનનું સંચાલન કરી રહ્યા હતા. જેટલી અને સુષ્મા ગૃહમાં ભાજપના ચહેરા હતા. મોદી આ બધાથી સહજ ન હતા.

પરંતુ સપ્ટેમ્બર 2013માં મોદી 2014ની ચૂંટણી માટે ભાજપના વડાપ્રધાન પદનો ચહેરો બન્યા હતા. જનાદેશ પલટાયો અને મોદી 282ની મોટી જીત સાથે દિલ્હી પહોંચ્યા. 2019માં ભાજપ મોટું થયું પરંતુ 2024માં ભાજપને ફટકો પડ્યો છે. સૌથી મોટી પાર્ટી હોવા છતાં ભાજપ ઘટીને 240 થઈ ગઈ છે અને 272નો આંકડો હવે માત્ર એનડીએ દ્વારા જ હાંસલ થયો છે.

પહેલી વાર…

4 જૂનના રોજ મતગણતરી બાદ જ્યારે નરેન્દ્ર મોદી દિલ્હીમાં ભાજપના મુખ્યાલયમાં કાર્યકર્તાઓની વચ્ચે હાજર હતા ત્યારે સ્ટેજ પર બેનર લખવામાં આવ્યું હતું – થેન્ક યૂ ઇન્ડિયા. અને નીચે લખ્યું હતું – નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સ (એનડીએ).

મોદી પહેલી વાર છે પરંતુ બહુમત નથી. 24 વર્ષમાં નરેન્દ્ર મોદીની રાજકીય કારકિર્દીની આ પહેલી સ્થિતિ છે જ્યારે તેમને સમર્થનની ખુરશી પર બેસવું પડે છે. મોદીને આની આદત નથી. અને ઘણી બધી દલીલો અને પ્રશ્નો ચર્ચામાં છે.

નરેન્દ્ર મોદીએ ત્રીજી વખત પીએમ પદના શપથ લીધા

ઉદાહરણ તરીકે, ગઠબંધન ધર્મને કેવી રીતે નિયંત્રિત કરવામાં આવશે? સુમેળ કેવી રીતે બનાવવામાં આવશે અને તે કેટલો સમય ચાલશે? કડક નિર્ણયો પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતા અને મોદીના ભાષણમાં જોવા મળતા ભ્રષ્ટાચાર પરના હુમલા ગઠબંધનમાં કેવી રીતે ઉભરી આવશે? બિન-ભાજપ વિચારધારાના સાથી પક્ષો તેને કેવી રીતે આત્મસાત્ કરશે?

વિપક્ષ પણ આ કથાને વેગ આપી રહ્યો છે કે મોદીના નેતૃત્વમાં એનડીએના ઘટકો વધુને વધુ નબળા બન્યા છે. તેમનો સમૂહ આધાર, તેમની સોદાબાજી અને તેમની ઓળખ નબળી પડી ગઈ છે. મોટાભાગના સાથી પક્ષો મોદીના ચહેરા પાછળ ઉભેલા જોવા મળી રહ્યા છે. એનડીએના અન્ય પક્ષો પણ વડ નીચે સંકોચાઈ રહેલી શક્યતાઓ અનુભવે છે. દેખીતી રીતે જ આ પ્રશ્ન વર્તમાન કે ભાવિ પક્ષોના દિલમાં પણ હશે.

જે ઢંઢેરામાંથી ચંદ્રાબાબુ પોતે જીત્યા છે તેમાં મુસ્લિમ અનામતની વાત કરવામાં આવી છે. નીતીશ પ્રતિબદ્ધ છે કે એનઆરસી અને યુસીસી કામ કરશે નહીં. જયંત જાટ-મુસ્લિમ સમાધાનના નારા લગાવી રહ્યા છે. અજીત માટે આ સરળ નથી કારણ કે તેઓ ભાજપની સાથે છે પરંતુ ભાજપની વિચારધારા સાથે નથી. આવા અનેક સવાલો આજ સુધી ચાના કપ ખાલી કરી રહ્યા છે.

તેથી દેખીતી રીતે જ આ પડકારો છે અને રાજકારણમાં ખાસ કરીને ચંદ્રાબાબુ અને નીતિશકુમારના ઇતિહાસને જોતાં આવા પ્રશ્નો અનિવાર્ય છે. મોદી પોતે ગઠબંધનનો અનુભવ ન હોવાથી તેમના માટે પણ થોડી અગવડતા રહેશે. સૌથી મોટો પડકાર એ હશે કે સાથી પક્ષોના પ્રધાનોને કેટલો અને કેટલો મુક્ત હાથ આપવામાં આવશે. રાજ્યોમાં ચૂંટણી દરમિયાન તેમના નિવેદનો અને કથાને કેવી રીતે નિયંત્રિત કરવામાં આવશે?

રામ મંદિર પવિત્ર થયા પછી મોદી પોતાના ભાષણોમાં જે મોટા નિર્ણયોની વાત કરી રહ્યા છે, તેને સિદ્ધ કરવા માટે મોદી કેવી રીતે મેદાન અને રસ્તો તૈયાર કરશે? આનાથી પણ મોટો સવાલ એ છે કે ભાજપ માટે ખોવાયેલી બેઠકો અને પ્રદેશોને ફરીથી કેવી રીતે ફળદ્રુપ બનાવવું. બંધારણ અને અનામત અંગે વિપક્ષની વાત અને ભાજપની છૂટીછવાઈ સોશિયલ એન્જિનિયરિંગ પણ હવે એક પડકાર બની રહેશે.

આપત્તિમાં તક MODI 3.0:

પરંતુ સખત મહેનત અને ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું એ મોદીની કાર્યશૈલીનો અભિન્ન ભાગ છે. તેમની પાસે વસ્તુઓ જોવાની અને કરવાની પોતાની રીત છે. આ રાજકીય પક્ષોની પરંપરાગત તાલીમથી અલગ છે. તો ઘણી વાર મોદીના કેસમાં અટકળો ચાલતી નથી. મંત્રીમંડળના ચહેરા હોય, રાજ્યોના મુખ્યમંત્રીઓ હોય, પક્ષમાં જવાબદારી હોય, રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી હોય, ટિકિટોની વહેંચણી હોય, ચૂંટણીના સૂત્રો હોય, મોદી હંમેશા અન્ય લોકો અને પોતાના પ્રિયજનોને આશ્ચર્યચકિત કરવા માટે જાણીતા છે.

અત્યાર સુધી સરકાર બનાવવાનો રસ્તો બહુ મુશ્કેલ લાગ્યો નથી. અન્ય કોઈ પણ ગઠબંધનમાં, સરકારની રચના પહેલાંની માંગણીઓ અને ભાવનાઓએ લોકોને નોંધપાત્ર અસ્થિરતાથી ભરી દીધા હોત. 4 જૂનથી 9 જૂન સુધી મીડિયા પણ મસાલા માટે તલપાપડ રહ્યું હતું. મોદીના એનડીએમાં આવું થયું નથી. અનુભવ અને સંતુલન માટે કેટલાક ચહેરા સાથે, મોદીએ એક નવી, યુવા અને નિયંત્રિત મંત્રી પરિષદ સાથે શપથ લીધા છે.

મોદી કેબિનેટના શપથ

MODI 3.0: આ વખતે મોદીની સાથે 71 મંત્રીઓ પણ હશે.

દિલ્હી આવતા પહેલા જ સવાલ એ હતો કે મોદી દિલ્હીના કોરિડોરથી પરિચિત નહોતા. પરંતુ દિલ્હીમાં મોદીના મૂળ ઊંડા ઉતરી ગયા છે. હવે સવાલ ગઠબંધનનો છે. 24 વર્ષમાં પહેલીવાર મોદીને ગઠબંધન ધર્મનો સામનો કરવો પડશે. દિલ્હીમાં મોદીની છેલ્લી બે ટર્મ પણ ગઠબંધન સાથે હતી, પરંતુ સ્પષ્ટ બહુમતીએ તેમને શક્તિશાળી રાખ્યા હતા. તેઓ ગઠબંધનની દયા પર ન રહ્યા. ગઠબંધન તેમની કૃપાથી હતું. સરકારથી લઈને ચૂંટણી સુધી એનડીએના ઘટક પક્ષો મોદી પર નિર્ભર હતા.

કેબિનેટ મંત્રી પદ ન મળવાથી NCP નારાજ

હાલના સંજોગોમાં મોદી એકતાની કથા માટે એડીચોટીનું જોર લગાવી રહ્યા હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. સરકારની અંદર અને પ્રજાની વચ્ચે પણ. બંધારણને કપાળે મૂકીને તેમણે ઇશારા કર્યા છે. આગામી દિવસોમાં દલિતો અને પછાતોને કેવી રીતે મદદ કરી શકાય તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. અત્યંત પછાતને કેવી રીતે પાછો બોલાવવો?

મોદી સાથે 71, ઓબીસીના 27 અને એસસી કેટેગરીના 10 મંત્રીઓએ શપથ લીધા, વાંચો લાઈવ અપડેટ્સ અહીં

MODI 3.0: વિશ્લેષકો મોદી માટે પડકાર તરીકે જે જુએ છે તે તરફ મોદીની વ્યૂહરચના શું હશે તે સૌથી મહત્વપૂર્ણ બાબત છે. અને મોદીની વ્યૂહરચના પરંપરાગત રાજકીય શૈલીઓ દ્વારા નક્કી કરવામાં આવતી નથી. તેઓ તેમની જુદી જુદી પદ્ધતિઓ માટે જાણીતા છે. વિપક્ષો અને વિશ્લેષકો જે ગણિતને મનમાં ગૂંથી રહ્યા છે તેનાથી સાવ અલગ જ ફેબ્રિક પર મોદીની ચાદર બની શકે છે. કહી શકાય કે આટલા બધા સવાલોની વચ્ચે મોદીની અન-પ્રિડિક્ટેબિલિટી એ મોદીની તાકાત છે કારણ કે તેઓ વિપક્ષની પોતાની તૈયારીને તોડીને એક નવું ક્ષેત્ર બનાવે છે.

બીજી મહત્વની વાત એ છે કે છેલ્લા 10-15 વર્ષમાં દેશમાં રાજકારણમાં ઘણો બદલાવ આવ્યો છે. વૃદ્ધ લોકો, જૂના સંબંધો, જૂની રીતો અને જૂની આદતો હવે કામ કરતી નથી. નવા યુગમાં શક્યતાઓ નવી છે અને સીમાઓ પણ. મોદીનું રાજકારણ નવીનતા પર વધુ આધાર રાખે છે. તે સ્પષ્ટ છે કે મોદી વર્તમાન પડકારો માટે બ્લુપ્રિન્ટ લઈ રહ્યા હોવા જોઈએ.

મોદીના પડકાર અને મોદીની શક્તિ વચ્ચે પાળા વચ્ચે જે ઘાસ છે તેને રાજકારણમાં ભાગ્ય કહેવાય છે. હવે નિયતિના પરસાળમાં નવી સરકારની શરૂઆત થઈ છે. ભાગ્ય હવે ભવિષ્યની ગોદમાં છે.

Whatsapp channel https://whatsapp.com/channel/0029VaKmdnVHrDZgKfgsso0F