દેશમાં ઈલેક્ટ્રિક વાહનો વિશે લોકોમાં જાગૃતિ વધારવા અને લોકો વધુમાં વધુ સંખ્યામાં ઈલેક્ટ્રિક વાહનો ખરીદે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકારે સબસિડી સ્કીમ ‘ફેમ-2’ શરૂ કરી હતી. તેના અમલીકરણની જવાબદારી ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયને આપવામાં આવી હતી.
હાલના સમયમાં ઈલેક્ટ્રિક 2-વ્હીલર ભારતમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય થતા જઇ રહ્યા છે. આ ક્ષેત્રમાં ઘણી કંપનીઓએ એક પછી એક પોતાની પ્રોડક્ટ્સ લોન્ચ કરી છે. પરંતુ આગની ઘટનાઓ બાદ જ્યારે અનેક કંપનીઓની તપાસ કરવામાં આવી ત્યારે અનેક સ્તરે ગેરરીતિઓ જોવા મળી હતી.
જેમાં સરકારની ઈલેક્ટ્રિક વ્હીકલ સબસિડી સ્કીમ FAME-2 હેઠળ કરવામાં આવેલા ખોટા દાવાઓના ઘણા કિસ્સાઓ પણ સામે આવ્યા હતા અને હવે સરકાર ટૂંક સમયમાં આમાં સામેલ 3 કંપનીઓને બ્લેકલિસ્ટ કરવાની યોજના પર કામ કરી રહી છે.
અધિકારીઓનું કહેવું છે કે સરકાર EVs માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાવવામાં આવેલી દરેક યોજનાનો લાભ લેવા માટે ત્રણ ઈલેક્ટ્રિક વાહન ઉત્પાદક કંપનીઓ, હીરો ઈલેક્ટ્રિક, ઓકિનાવા અને બેનલિંગ ઈન્ડિયાને બ્લેકલિસ્ટ કરી શકે છે. આ ત્રણેય કંપનીઓએ FAME-2 સબસિડી મેળવવા માટે ખોટી રીતે તેમના દાવા સબમિટ કર્યા હતા અને તેમને પરત કરવામાં નિષ્ફળ રહી છે. આવનારા સમયમાં આ બ્લેકલિસ્ટિંગની અસર આ કંપનીઓના ગ્રાહકો પર પણ પડી શકે છે.
જેના કારણે કંપનીઓ સામે કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી
દેશમાં ઈલેક્ટ્રિક વાહનો વિશે લોકોમાં જાગૃતિ વધારવા અને લોકો વધુમાં વધુ સંખ્યામાં ઈલેક્ટ્રિક વાહનો ખરીદે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકારે સબસિડી સ્કીમ ‘ફેમ-2’ શરૂ કરી હતી. તેના અમલીકરણની જવાબદારી ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયને આપવામાં આવી હતી. આ યોજના હેઠળ, મંત્રાલયે રજિસ્ટર્ડ ઓરિજિનલ ઇક્વિપમેન્ટ મેન્યુફેક્ચરર્સ (OEMs)ને સબસિડી આપવાની હતી, જે આખરે ગ્રાહકોને ટ્રાન્સફર કરવાની હતી.
પરંતુ વર્ષ 2022માં મંત્રાલયને ફરિયાદો મળી હતી કે આ કંપનીઓ FAME-2 યોજનાની માર્ગદર્શિકાનું ઉલ્લંઘન કરી રહી છે. કંપનીઓ પર સ્થાનિક સ્તરે બાંધકામ સામગ્રીની ખરીદી સંબંધિત ફરજિયાત નિયમોનું ઉલ્લંઘન કરવાનો આરોપ હતો. તેઓ મોટા પાયા પર વાહનોના સ્પેરપાર્ટ્સ આયાત કરીને ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના વેચાણમાં રોકાયેલા છે.
મંત્રાલયે 13 કંપનીઓની તપાસ કરી. જેમાંથી 6 ફેમ-2ના માપદંડોનું ઉલ્લંઘન કરતા જણાયા હતા. આ કંપનીઓ હીરો ઇલેક્ટ્રિક, ઓકિનાવા ઓટોટેક, બેનલિંગ ઇન્ડિયા એનર્જી એન્ડ ટેકનોલોજી, એએમઓ મોબિલિટી, ગ્રીવ્સ ઇલેક્ટ્રિક મોબિલિટી અને રિવોલ્ટ મોટર્સ હતી.
સરકારે સબસિડીના દાવા પાછા માંગ્યા
સરકારે આ કંપનીઓને વ્યાજ સાથે ખોટી રીતે દાવો કરેલી સબસિડી પરત કરવા જણાવ્યું હતું. આ 6 કંપનીઓમાંથી, AMO મોબિલિટી, ગ્રીવ્સ ઇલેક્ટ્રિક મોબિલિટી અને રિવોલ્ટ મોટર્સે થોડા મહિનામાં વ્યાજ સહિત સબસિડીની રકમ પરત કરી દીધી હતી અને આ કંપનીઓને સરકાર દ્વારા આરોપોમાંથી મુક્ત કરવામાં આવી હતી.
Hero Electric, Okinawa Autotech અને Benling Indiaએ આ રકમ પરત કરી નથી અને હવે સરકારે તેમને FAME-2 સબસિડી યોજનાના લાભાર્થીઓની યાદીમાંથી દૂર કરી દીધા છે. આ પછી મંત્રાલય આ કંપનીઓને કેન્દ્ર સરકારની તમામ લાભાર્થી યોજનાઓમાંથી બ્લેકલિસ્ટ કરવા પર કામ કરી રહ્યું છે.
પીટીઆઈના સમાચાર અનુસાર, આ પગલું હીરો ઈલેક્ટ્રીક અને બેનલિંગ ઈન્ડિયા માટે લેવામાં આવ્યું છે. જ્યારે ઓકિનાવાનો કેસ હાલમાં કોર્ટમાં છે, પરંતુ તેમની સામે કોઈ કાર્યવાહી કરવામાં આવી નથી.
ફેમ સબસિડી બંધ થઈ શકે છે
આ મામલે આ ત્રણેય કંપનીઓ પાસેથી જવાબ માંગવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ તેમનો જવાબ હજુ આવ્યો નથી. તે જ સમયે, જે કંપનીઓને પહેલાથી જ ક્લીન ચિટ મળી ગઈ છે, તેમને ફરીથી FAME-2 સબસિડી અને અન્ય યોજનાઓમાં સામેલ કરી શકાય છે. મંત્રાલયે આ માટે એક સમિતિની રચના કરી છે.
જો કે આ અંગે સંપૂર્ણ અંતિમ નિર્ણય કોર્ટના નિર્ણય બાદ લેવામાં આવશે. આવી સ્થિતિમાં બ્લેકલિસ્ટેડ કંપનીઓના ગ્રાહકોને ફેમ-2 સબસિડીનો લાભ મળતો બંધ થઈ શકે છે.
